Opis
Krzysztof Grudnik jest literaturoznawcą, krytykiem literackim, tłumaczem, redaktorem i popularyzatorem literatury. Oprócz Okultyzmu i nowoczesności napisał m.in. książkę Tożsamość katoptryczna w nowelistyce Stefana Grabińskiego oraz wiele artykułów naukowych i popularnonaukowych poświęconych literaturze modernizmu, ezoteryce, literaturze niesamowitej i kontrkulturze. Redagował m.in. Czytanie Grabińskiego (Wydawnictwo IX), czasopismo naukowe poświęcone zachodnim tradycjom ezoterycznym „Hermaion” (Wydawnictwo Okultura), rocznik polskiego weird fiction Sny umarłych. Przełożył na język polski dzieła Aleistera Crowleya, Heleny Bławatskiej, Carla Abrahamssona. W Wydawnictwie IX prowadzi także serię wydawniczą „Niesamowitnicy”, której publikowanie rozpoczniemy w 2022 r.
„Okultyzm i nowoczesność” – spis treści
Przedmowa do wydania drugiego
Przedmowa do wydania pierwszego (Mirosław Piróg)
Wstęp
Informacja bibliograficzna
Część I
Rozdział 1
Merkury i Jowisz. O metodologii badań nad ezoteryką
1. Sposoby rozumienia ezoteryki
2. Metoda wewnętrzna i zewnętrzna
3. Trzecia droga i jej problemy
4. Trzy postawy: antyezoteryczna, proezoteryczna i historyczna
5. Główne problemy i perspektywy dyscypliny
Rozdział 2
„Ogólnie i niejasno wszyscy wiemy”. O rozumieniu pojęć: ezoteryka, magia, okultyzm
1. „Ogólnie i niejasno wszyscy wiemy”
2. Ezoteryka .
3. Magia
4. Okultyzm
5. Wnioski
Część II
Rozdział 3
Okultyzm a modernizm
1. Modernizm, ale który?
2. Modernistyczna problematyka
3. Odczarowanie świata
4. Magia po odczarowaniu
5. Ku nowoczesności krytycznej
Rozdział 4
Okultyzm a polityka
1. Orwell kontra Yeats
2. Okultyzm a faszyzm (Umberto Eco)
3. Theodora Adorna Tezy przeciwko okultyzmowi
4. Faktyczne relacje okultystów z faszystami
5. Działalność polityczna okultystów
Rozdział 5
Okultyzm a psychoanaliza
1. Franz Anton Mesmer i teoria uniwersalnego fluidu
2. Paradygmat alternatywnej świadomości
3. Okultysta Freud
4. Anty-Mesmer: Freud i Crowley
5. Podobieństwa
Rozdział 6
Okultyzm a pragmatyzm (Nietzsche i Crowley)
1. Trzy kolory prawdy
2. Wizja demona Crowleya
3. Jak się filozofuje różdżką
Część III
Rozdział 7
Odwrócony striptiz (Aleister Crowley, Joris-Karl Huysmans)
1. Warianty relacji okultyzm – literatura
2. Kula i krzyż. Droga Huysmansa
3. Là-bas
4. Kontekst biograficzny Là-bas
5. Na rozstaju dróg
6. Powielanie
Rozdział 8
Przekleństwo okultyzmu (Franciszek Pik-Mirandola, Stefan Grabiński, Robert Anton Wilson)
1. „Przekleństwo okultyzmu” jako narzędzie samokrytyki
2. Ulica dziwna (Franciszek Pik-Mirandola)
3. Na tropie (Stefan Grabiński)
4. Robert Anton Wilson i tunele rzeczywistości
Rozdział 9
Od Pana do Cthulhu. Negatywna epistemologia i Realne (Arthur Machen, Howard Phillips Lovecraft)
1. Odrodzenie Pana
2. Wielki bóg Pan (Arthur Machen)
3. Zew Cthulhu (Howard Phillips Lovecraft)
4. Muzyka Ericha Zanna (Howard Phillips Lovecraft)
Rozdział 10
Polska powieść okultystyczna (Stefan Grabiński, Stanisław Przybyszewski, Władysław Reymont, Tadeusz Miciński)
1. Okultyzm i gatunki literackie
2. Powieść okultystyczna – charakterystyka gatunku
3. Rozwój historyczny powieści okultystycznej
4. Percepcja polskich powieści okultystycznych
5. Między biblioteką a katalogiem
6. Biograficzne źródła okultystycznych zainteresowań autorów powieści
7. Powieść okultystyczna jako diagnoza społeczna
8. Stałe motywy powieści okultystycznych
Rozdział 11
Poezja jako ekstaza języka (Bolesław Leśmian)
1. Magia w poezji Leśmiana
2. Sztuka – prawda – natura
3. Język poezji jako odświętna mowa powtórzeń
4. Rytm jako podstawa istnienia
5. Jak język stwarza byt
6. Śpiewający Światowid
7. Przekraczanie (języka) codzienności
Rozdział 12
Trylogia mesmeryczna Edgara Allana Poego. Konteksty
1. Romantyczny modernista
2. Prawdziwy opis przypadku F. Mesmera
3. Ameryka XIX wieku – między nauką a pseudonauką
4. Poe szuka Mesmera
5. Magnetyczne ściemy
6. Poza zasłoną mesmerycznych snów
7. Zakończenie
Rozdział 13
Okultystyczni detektywi. Simon Iff i jego poprzednicy
1. Kryminał nie zawsze racjonalny
2. Literacka tradycja okultystycznych detektywów
3. Iff kontra Holmes
Epilog
Tolle, lege. Czytanie jako sztuka, czytanie jako magia
1. Lektura jako część literatury
2. Świat jest tekstem
3. Kłopoty z Hermesem
4. Hermetyczny model lektury
5. Język jako wolność kreacji
Zakończenie
Bibliografia
Indeks nazwisk
Summary
Katarzyna Neudek (zweryfikowany) –
„Okultyzm i nowoczesność” jest określona niezwykle trafnie jako studium okultyzmu w kulturze i literaturze końca XIX wieku i początku XX wieku. Autor poświęcił sporo czasu na analizę powiązań wątków okultystycznych w literaturze nie tylko polskiej, ale także i światowej. Myślę, że ta książka powinna zainteresować nie tylko literaturoznawców, ale i wszystkich, tych których, choć odrobinę fascynuje ta tematyka. Niektórzy mogą obawiać się języka jakim napisana jest ta książka. W moim odczuciu mimo ogromu przypisów, książka ta napisana jest bardzo przystępnie. Pochłonęła mnie tak, że nie mogłam się od niej oderwać.
Nie brakuje tu solidnego wprowadzenia w tę fascynującą tematykę. Dowiemy się o metodologii badań nad ezoteryką, dostaniemy dawkę historii i rozróżnienie pojęć ezoteryki, magii i okultyzmu. Autor wykazał powiązania okultyzmu z polityką czy psychoanalizą. Atutem tej książki jest to, że autor nie tylko wyszczególnia i analizuje wątki okultystyczne w literaturze, ale i przedstawia powiązania pisarzy ze środowiskiem okultystycznym, co sprawia, że lektura ta nie jest nudna. Ciekawostki dotyczące życia pisarzy nieraz mnie zaskakiwały.
Zaciekawiły mnie wątki dotyczące mesmeryzmu, przekleństwa okultyzmu, charakterystyki powieści okultystycznej czy okultystyczni detektywi. Przewija się tu cały wachlarz nietuzinkowych pisarzy, takich jak: Aleister Crowley, Helena Bławatska, Stanisław Przybyszewski, Franciszek Mirandola, Stefan Grabiński, Arthur Machen, H. P. Lovecraft, Edward Bulwer-Lytton, Władysław Reymont, Tadeusz Miciński i wiele innych. To zaledwie ułamek tego, co tu znajdziemy. Jestem pod ogromnym wrażeniem poczynionego researchu i erudycji autora. To prawdziwa sztuka przedstawić wiedzę tak konkretnie i zarazem w wciągający sposób.
Po tej lekturze lista książek, które chcę przeczytać urosła. To jedna z najciekawszych książek naukowych jakie zdarzyło mi się przeczytać.